Historia

Gietrzwałd został założony w miejscu pruskiej osadu Gaudikus, w 1352 roku otrzymując przywilej lokacyjny z rąk kapituły warmińskiej. Pierwsza nazwa miejscowości brzmiała Dichterurwald, w tłumaczeniu oznacza „dziewiczy las”, później przekształcono ją w Dytcherichwalt. Tereny te zamieszkiwali wspólnie Prusowie i ludność niemiecka. Po pokoju toruńskim w 1466 roku trafiły one do granic Polski, długo jednak nękane były z powodu walk polsko-krzyżackich. W XVI wieku działalność osadniczą na ziemiach gietrzwałdzkich prowadził Mikołaj Kopernik. Przybyli tu osadnicy z Mazowsza, a tereny te zostały zdominowane przez ludność polską. XVII i XVIII wiek to następujących po sobie konfliktów zbrojnych. Wojny ze Szwedami, domowe i francusko-rosyjsko-pruskie przyczyniły się do dewastacji ziem i zubożenia mieszkańców. Po I rozbiorze Polski cała Warmia przeszła pod zabór pruski. W XIX wieku działał w Gietrzwałdzie Andrzej Samulowski, który założył pierwszą księgarnię na Warmii. Na ten czas przypada również popularyzacja kultu maryjnego w Gietrzwałdzie, w związku z objawieniami Matki Boskiej, ukazującej się dwóm miejscowym dziewczynkom. Tu też powstała idea utworzenia „Gazety Olsztyńskiej”. Po I wojnie światowej i plebiscycie co do przynależności narodowej Warmii, w którym zwyciężyli Niemcy, w Gietrzwałdzie utworzono pierwszą polską szkołę i przedszkole, a także bibliotekę Towarzystwa Czytelni Ludowej. Po II wojnie światowej ziemie te wróciły do Polski.