Turystyka i rozrywka

Bartoszyce posiadają 76 zabytków, które są prawnie chronione i wpisane do krajowego rejestru zabytków nieruchomych oraz 3 zabytki archeologiczne. Do najcenniejszych należą:

• Stare Miasto Bartoszyce z XIV wieku o doskonale zachowanym układzie urbanistycznym. Ochronie konserwatora zabytków podlega Rynek wraz z szachownicą przylegających ulic, mieszczańskimi kamienicami i budynkami, murami obronnymi oraz obszarem okalającym.
• Brama Lidzbarska z 1468 roku. Doskonale zachowany fragment miejskich murów obronnych o dużym podobieństwie do okolicznych kościołów wiejskich. W budynku od 1881 roku mieściło się więzienie. Znajduje się przy Placu Konstytucji 3-go Maja 20.
• Pozostałości miejskich murów obronnych z XIV wieku – zabytek archeologiczny.
• Spichlerze z przełomu XVIII i XIX wieku. Najlepiej zachowane znajdują się przy ulicy gen. Józefa Bema 11 oraz Pawła Strzeleckiego 2. Aktualnie znajdują się w nich hotele i restauracje.
• Kościół św. Jana Ewangelisty i Matki Boskiej Częstochowskiej gotycka budowla z II połowy XIV wieku, którą wielokrotnie przebudowywano m.in. w 1678 r., wieża pochodzi z 1732 r. Był to początkowo niski budynek, który pod koniec XIV rozbudowano do obecnej trójnawowej formy. W 1487 nastąpiła ponowna konsekracja. W okresie świetności miasta ufundowano wspaniały późnomanierystyczny ołtarz (ok. 1660, prawdopodobnie wykonany przez Joachima Pfaffa z Królewca) oraz duże organy (organmistrz Werner z Elbląga). Wnętrze zniszczone w 1945 r. Fragmenty ołtarza znajdują się w zbiorach Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie. Do rejestru zabytków wpisana jest również przykościelna plebania z XVIII/ XIX w.
• Kościół św. Jana Chrzciciela z XV wieku. Gotycki budynek znajdujący się poza obszarem starego miasta na lewym brzegu Łyny. Istniał już w 1404 r. Według niektórych opinii uważany jest za pierwotna parafię dla nieudanej pierwszej lokacji Bartoszyc (1326). Był zniszczony w czasie wojny trzynastoletniej. Ołtarz barokowy z lat 1715–1720, przypisywany Krausowi z Królewca, ambona z 1706.
• Kościół św. Brunona – powstał w latach 1882–1883 jako pierwsza świątynia katolicka w Bartoszycach. Wyposażenie wnętrza, witraże oraz prezbiterium wykonano w stylu neogotyckim. Obecnie znajduje się w nim sanktuarium Archidiecezji warmińskiej – Archidiecezjalne Sanktuarium Świętego Brunona Bonifacego z Kwerfurtu Biskupa i Męczennika erygowane przez abp Edmunda Piszcza w 2002 r.
• Kamienne baby (Baby pruskie) w Bartoszycach popularnie nazywane „Bartkami”. Dwa kamienne posągi Bartek i Gustebalda umieszczone wraz z kamienną misą na skwerze przy zbiegu ulic Marii Skłodowskiej-Curie i Bohaterów Warszawy. Prawdopodobnie są dziełem plemion pruskich zamieszkujących pierwotnie te tereny.
• Budynek Dawnego Browaru przy ulicy Kopernika 5 z dobrze zachowanym budynkiem, w którym obecnie mieści się obiekt gastronomiczny.
• Cmentarz wojenny z I wojny światowej z 1914 roku. Bardzo dobrze zachowany i wielokrotnie odrestaurowywany cmentarz niemiecki. Usytuowany w parku przy ulicy Bema obok miejsca, gdzie kiedyś mieścił się cmentarz ewangelicki. Założony na planie prostokąta, od ulicy odgrodzony ceglanym murem. Groby rozłożone są na 7 wspinających i zwężających się ku górze tarasach. Na każdym z tarasów umieszczonych jest 6 bloków ze sztucznego kamienia (z wyjątkiem ostatniego krótszego). Na kamiennych blokach znajdują się dane po 2 żołnierzy: imię i nazwisko, nazwa jednostki oraz data śmierci. Na najniższym z tarasów znajduje się dodatkowo kamienny blok z wykutymi inskrypcjami o liczbie pochowanych oraz danymi 9 żołnierzy oraz 3 osób cywilnych. Spoczywają tu 92 osoby: 88 żołnierzy niemieckich, w tym 10 poległych na przełomie sierpnia i września 1914 r. w walkach o Bartoszyce, żołnierz rosyjski oraz 3 cywilów.

Inne atrakcje turystyczne

• Park Elizabeth – usytuowany u podnóża Góry Zamkowej. Na terenie parku znajdują się liczne trakty spacerowo-rowerowe oraz, w zakolu Łyny, staw w kształcie serca. Miejsce to jest częściowym odwzorowaniem i kontynuacją przedwojennego parku. Ufundowany został w 1903 roku przez ówczesnego starostę Heinricha von Gottberga dla upamiętnienia swojej zmarłej żony – Elizabeth. Obejmował teren liczący 2,78 ha wraz z nadrzecznymi alejkami, stawem, mostem, obiektami sportowymi i kawiarnią.

Obiekty nieistniejące

• Zamek krzyżacki – jedna z pierwszych twierdz Zakonu Krzyżackiego na terenie Prus. Wzniesiony jako drewniana strażnica w 1240 r. po podbiciu pruskiego plemienia Bartów. Około 1273 r. uległ spaleniu, a nowa budowla prawdopodobnie miała już elementy murowane. Na zamku rezydował prokurator krzyżacki, który podlegał Komturowi z Bałgii. Wokół zamku szybko rozrastało się osiedle i w 1326 r. Dietrich von Altenburg nadał osadzie przywilej lokacyjny – Rosenthal (Dolina Róż). Jednak niespełna 6 lat później 17 lutego 1332 r. lokacja miasta została przeniesiona na prawą stronę Łyny. W lutym 1454 r. zbuntowani mieszczanie, którzy przystąpili do Związku Pruskiego zniszczyli zamek. Zamku w pierwotnej bryle już nigdy nie odbudowano. Od 1525 r., rozpoczęto jego odbudowę w dotychczasowych murach z przeznaczeniem na siedzibę starostów książęcych. W 1902 r. wybudowano nową siedzibę starostwa, która spłonęła pod koniec działań wojennych w 1945 r. Aktualnie po zamku nie ma śladu. W 1684 r. bartoszycki zamek został uwieczniony na rycinie Krzysztofa Hartknocha w dziele Alt und Neus Preussen.
• Pomnik wojen pruskich XIX wieku – monument w formie strzelistego obelisku ku czci poległych w wojnach toczonych przez Prusy w XIX w. Stał w miejscu dzisiejszego Ronda Solidarności.

Wikipedia