Historia

Elbląg (niem. Elbing) to miasto o metryce średniowiecznej, co czyni je jednym z najstarszych miast Polski. Założone zostało w 1237 roku przez krzyżackiego mistrza Hermanna von Balka, zaś prawa miejskie otrzymało  w 1246. W XIV wieku Elbląg przystąpił do związku miast handlowych -Hanza i stał się jednym z ważniejszych portów w basenie południowego Bałtyku. Po zwycięstwie wojsk polsko-litewskich pod Grunwaldem mieszczanie elbląscy wypędzili załogę zamku krzyżackiego i złożyli hołd królowi Władysławowi Jagielle. W roku 1440 miasto przystąpiło do skierowanego przeciw Krzyżakom Związku Pruskiego, a w 1466 oficjalnie włączono je do państwa polskiego.

Przełom XVI i XVII stulecia zapisał się w historii jako złoty wiek Elbląga. Wówczas to na skutek konfliktu króla Stefana Batorego z Gdańskiem, port w Elblągu obsługiwał cały polski eksport i import. Rozwój ten zahamowała okupacja szwedzka w latach 1626-1635 oraz kolejne wojny, grabieże i kontrybucje w toku XVII i XVIII wieku.

Punktem zwrotnym w historii Elbląga był rok 1772, gdy po pierwszym rozbiorze Polski miasto przeszło pod panowanie Prus. W XIX wieku na skutek ograniczenia roli portu elbląskiego, miasto postawiło na rozwój przemysłu, administracji i wojskowości. Wkrótce stało się prężnym ośrodkiem przemysłu metalowego. Wyrosły tu liczne fabryki i manufaktury, rozwinęły się gałęzie przemysłu takie jak tkactwo, farbiarstwo i szklarstwo. W 1837 przemysłowiec Ferdynand Schichau założył w Elblągu fabrykę maszyn, a kilkanaście lat później stocznię. Funkcjonowały też fabryki: cygar, samochodów, odlewnia żelaza i inne zakłady nowoczesnego przemysłu.

Po przegranej przez Niemcy I wojnie światowej Elbląg stał się częścią prowincji Prusy Wschodnie. Ograniczenia nałożone na pokonanych odbiły się również na elbląskiej gospodarce. Chaos, bezrobocie i drożyzna doprowadziły do strajków i demonstracji. Dopiero w latach trzydziestych elbląski przemysł odżył. Miasto stało się jednym większych ośrodków garnizonowych III Rzeszy, co wpłynęło na rozwój infrastruktury miejskiej. W czasie II wojny światowej w Elblągu istniały dwa podobozy hitlerowskiego obozu koncentracyjnego Stutthof. Przez niemal cały okres trwania wojny miasto pozostawało praktycznie nietknięte, dopiero w styczniu 1945 roku, po zdobyciu przez Armie Czerwoną legło w gruzach. Po kilku miesiącach radzieckiego zarządu, Elbląg przekazany został władzom polskim. W wyniku działań wojennych szczególnie ucierpiała elbląska starówka. Większość kamieniczek została zniszczona i rozebrana. Dotychczasowi mieszkańcy zaś zostali wysiedleni.