Pierwsze dwa dokumentalne filmy będzie można już w najbliższy weekend (1 – 2 listopada) obejrzeć na stronach eŚwiatowid.pl oraz portEl.pl. – W sumie zaprosimy na dziesięć wyciecze​k po najstarszych, najciekawszych, ​najcenniejszych domach podcieniowych na Żuławach - mówi Agnieszka Jarzębska, koordynatorka​ projektu „S.O.S. dla żuławskich domów podcieniowych",​ który realizuje Centrum Spotkań Europejskich „Światowid".

Pierwszy z filmów będzie o jednym z największych żuławskich ​domów podcieniowych, który znajduje się we wsi Miłocin, w gminie Cedry Wielkie.

- Właścicielem zabytku jest gmina, dzięki ​której mogliśmy​ zobaczyć, jak wygląda wnętrze tak dużego domu – mówi Agnieszka Jarzębska. - Dom w Miłocinie, choć przeznaczony na mieszkania dla wielu rodzin i o silnie przebudowanym wnętrzu, to jednak remontowany, dotrwał do naszych czasów.

Odnowiony dzięki Unii Europejskiej ​ma się stać zalążkiem „folwarku żuławskiego". Celem władz gminy jest bowiem odtworzenie typowego gospodarstwa żuławskiego z XVII wieku.

Kolejny odcinek to kolejny dom. Tym razem w Markusach.

- W tym filmie zobaczymy dom w zagrodzie holenderskiej, typowej dla Żuław. Część mieszkalna, stodoła i obora są ze sobą połączone - w razie powodzi można było ​bez wychodzenia z domu np. nakarmić zwierzęta. Nieczęsto mamy okazję oglądać praktycznie niezmieniony układ pomieszczeń - dodaje Agnieszka Jarzębska.

Na stronach e​Światowid.pl oraz portEl.pl​, a wkrótce także w Telewizji Elbląskiej, będzie można obejrzeć w sumie 15 filmowych​ opowieści o domach podcieniowych, ​które powstały w ramach projektu „S.O.S. dla żuławskich domów podcieniowych".

​Domy podcieniowe w większości są własnością prywatną, tylko niektóre ​można zwiedzać.

​Widzowie będą mieli taką okazję. O domach opowiedzą zarówno ich ​mieszkańcy, jak i eksperci. Każdy z filmów trwa od 20 do 30 minut.

Zdjęcia i wywiady były realizowane od marca do lipca, w zabytkach i instytucjach partnerskich, w tym w muzeach (Gdańsk, Elbląg, Nowy Dwór Gdański), oddziałach Narodowego Instytutu Dziedzictwa​ (Olsztyn, Gdańsk), urzędach ochrony zabytków (Elbląg, Olsztyn, Gdańsk). Scenariusze napisały: Agnieszka ​Jarzębska i Marta Hajkowicz, autorami zdjęć są: Tomasz Misiuk i Jacek Szulecki. Filmy powstaną także w wersji z napisami dla osób niesłyszących.

Na Żuławach zachowało się kilkadziesiąt domów podcieniowych. Pochodzą głównie z XVIII i XIX wieku, najstarsze z I poł. XVIII wieku. Nie wszystkie wpisan​o do rejestru zabytków. Z roku na rok ich ubywa, popadają w ruinę, są rozbierane, przebudowywane. W przeważającej większości przypadków są w złym lub bardzo złym stanie. W większości mieszkają ludzie niezamożni, którzy nie są w stanie w odpowiedni sposób zatroszczyć się o zabytki, dbać o bieżące utrzymanie, niezbędne naprawy, konserwację.

Projekt „S.O.S. dla żuławskich domów podcieniowych" dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego i Samorządu​ Województwa Warmińsko-Mazurskiego