Smolajny

• Pałac biskupów warmińskich

  Pałac został wybudowany w latach 1741 – 1743 w stylu barokowym. Budowę zlecił bp Adam Stanisław Głowackim, a jej przeznaczeniem była letnia rezydencja biskupów warmińskich. Rezydował tu również bp Ignacy Krasicki, który założył przypałacowy park, w stylu ogrodów angielskich i wzbogacił majątek licznymi elementami małej architektury, takimi jak: groble, kładki czy mostki. Zbudował tu też zwierzyniec i hodowlę jeleni. W II poł. XVIII wieku, za czasów pruskich w parku wzniesiono tu dworek myśliwski, drugi zaś, w stylu neobarokowym, zbudowano w XIX stuleciu. Po II wojnie światowej pałac został zaadaptowany na potrzeby PGR i zdegradowany. Później stał się siedzibą Szkoły Rachunkowości, od 2000 roku Zespołu Szkół Rolniczych.

  Pod względem architektonicznym pałac jest budowlą barokową, dwukondygnacyjną, na planie prostokąta, otynkowaną, z bogatymi zdobieniami i czterospadowym dachem. Elewacja zdobiona jest ryzalitami, podzielonymi czterema pilastrami i zwieńczeniem w postaci rośliny akantu i herbu biskupa Grabowskiego.

Cerkiewnik

• Kościół św. Katarzyny

  Kościół o metryce średniowiecznej, wybudowany na nowo w roku 1852, w stylu neogotyckim, co było skutkiem wcześniejszego pożaru. Jest to budowla ceglana, prostokątna, z wieżą od strony zachodniej i pseudobarokowym wystrojem wnętrz. Położony na wzgórzu kościół otacza stary cmentarz i stare lipy.

• Pomnik ofiar I wojny światowej

• Kapliczki z XIX i XX wieku

• Grodzisko staropruskie

Głotowo

• Kościół pw. Zbawiciela

  Barokowy kościół wybudowany w 1772 r. na miejscu wcześniejszej średniowiecznej świątyni. Posiada wieżę nakrytą neobarokowym hełmem oraz barokowy wystrój wnętrz, w tym ambonę z 1730 r. z rzeźbą Chrystusa Zmartwychwstałego i chrzcielnicą z przedstawieniem Chrztu w Jordanie. Przy kościele znajduje się również zabytkowy cmentarz, a w jego narożnikach cztery zabytkowe kaplice.

• Kapliczki cmentarne przydrożne z okresu XVIII – XX wieku

• Kalwaria Warmińska

  Kalwaria w Głotowie została wybudowana z inicjatywy Johannesa Mertena, który odbywszy pielgrzymkę do Jerozolimy przywiózł relikwie w postaci kamyków z tamtejszej drogi krzyżowej. Długość i nachylenie głotowskiej kalwarii wzorowano ściśle na drodze jerozolimskiej. Składa się na nią 14 kaplic wybudowanych w latach 1878-1894, grota Matki Boskiej z Lourdes (I poł. XX wieku) Kaplica modlitwy w Ogrójcu i Park Kalwaryjski.

Jesionowo

• Kościół św. Marcina, Rocha i Walentego

  Kościół wybudowano w 1649 roku w miejscu średniowiecznej, gotyckiej świątyni. Główny ołtarz z 1684 roku przedstawia obrazy Trójcy Świętej, św. Marcina, rzeźby śś. Piotra i Pawła, Jana Chrzciciela i Jana Ewangelisty. Powyżej ołtarza wisi barokowy krzyż. Jeden z ołtarzy bocznych pochodzi z 1781 r. i reprezentuje styl rokokowy. W budynku znajduje się również zabytkowy zegar szafkowy z przełomu XVIII i XIX wieku.

Łęgno

• Kaplica filialna z 1850 roku

  Murowana, otynkowana kapliczka z wieżyczka i barokowym XVIII-wiecznym ołtarzem przedstawiającym Matkę Boską Różańcową i Serce Jezusowe. Zbudowana na planie trójkąta, po zniszczeniach wojennych została odbudowana w roku 1961.

• Kapliczka z czerwonej cegły z 1911 r.

• Krzyż i tablica pamiątkowa upamiętniająca Augusta Hoeniga i jego rodzinę.

Międzylesie

• Kościół pw. Krzyża Św. i Matki Boskiej Bolesnej

  Budowlę wzniesiono w 1753 r. w miejscu kaplicy postawionej w 1723 jako ekspiację za znieważenie krzyża przez młodych ludzi w 1713 r. W 1755 dobudowano do kościoła boczne wieżyczki. Główny ołtarz przedstawia Chrystusa Ukrzyżowanego, a do rzeźby tej odbywają się pielgrzymki, stąd kościół podniesiono do rangi sanktuarium. Wnętrze kościoła utrzymane jest w stylu rokokowo-klasycystycznym.

Orzechowo

• Kościół Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny

  Barokowy kościół z początku XVIII wieku. Jego najważniejszym zabytkiem był do 1945 gotycki kielich z 1379 r.

• cmentarz z XIX wieku

• kapliczki z XIX i XX wieku

• neoklasycystyczny budynek dawnego zajazdu z XIX wieku

• neoklasycystyczna plebania.

Piotraszewo

• Kościół św. Bartłomieja

  Gotycki kościół z XIV wieku, przebudowywany i wielokrotnie remontowany na przestrzeni wieków. Budowla w układzie salowym, orientowana, z drewnianą wieżą, zakrystia i kruchtą. Główny ołtarz z 1782 roku przedstawia obraz św. Bartłomieja, w kościele znajduje się również klasycystyczna ambona, ołtarze boczne z XIX wieku, średniowieczna chrzcielnica i kropielnica, chór muzyczny i organy z XVIII i XIX wieku oraz XV-wieczny dzwon.